Instytut Książki

W ramach festiwalu „Siła Słowa – literackie dialogi polsko-ukraińskie”, który odbywa się podczas Międzynarodowych Targów Książki w Warszawie miało miejsce spotkanie z dwoma pisarkami – Kateryną Babkiną i Martyną Bundą pt. „Być kobietą w trudnych czasach”, podczas którego polska i ukraińska autorka rozmawiały o swoich literackich bohaterkach. Dyskusję poprowadziła literaturoznawczyni Katarzyna Wójcik.

Martyna Bunda jest polską pisarką, autorką takich powieści jak „Nieczułość” i „Kot niebieski”. Autorka ma na swoim koncie m.in. nominacje do Nagrody Literackiej „Nike” oraz Nagrody Literackiej Gdynia. Kateryna Babkina to autorka m.in. tomu opowiadań „Szczęśliwi nadzy ludzie”, powieści „Sonia” oraz zbioru opowiadań „Nikt tak nie tańczył, jak mój dziadek”, za który otrzymała Literacką Nagrodę Europy Środkowej „Angelus”.

Katarzyna Wójcik pytała autorki m.in. o stereotypy w opowiadaniu o kobiecym doświadczeniu wojny i o sposoby przedstawiania kobiecych bohaterek w literaturze dotykającej tematu wojny.

„W ukraińskiej literaturze, podobnie jak w polskiej, istnieją stereotypowe modele przedstawiania kobiecych bohaterek. Istnieje model kobiety-matki – ciężko pracującej w polu, na której opiera się cała rodzina. Mamy też postaci kobiety-patriotki, która poświęca się ojczyźnie, postać kobiety-artystki, która poświęca się sztuce oraz postać kobiety-emancypantki. Zauważam wreszcie postać kobiety infantylnej, która szuka swojego miejsca w świecie, czy to próbując znaleźć wspaniałego mężczyznę, czy to poświęcając się karierze. Być może ten model bohaterki próbuje szukać swojego miejsca na świecie dlatego, że tak naprawdę takiego miejsca dla kobiet nie ma. Największym problemem, który tu dostrzegam jest fakt, że niezależnie od archetypu każda z tych bohaterek cierpi” – mówiła Kateryna Babkina.

Martyna Bunda zauważyła, że w obu kulturach – polskiej i ukraińskiej – postaci kobiece są postaciami sprawczymi. Według autorki „Nieczułości” to odróżnia literaturę polską i ukraińską od większości literatur europejskich. Obie autorki zgodziły się jednak, że zamiast korzystać z intuicyjnych archetypów, lepiej jest przedstawiać bohaterki z krwi i kości – takie, które będą realizować różne archetypy albo nie realizować żadnego z nich.

„Bohaterstwo naszych bohaterek polega na tym, że po okresie, kiedy konieczne było wyciszenie czucia, zamarznięcie, chłód i nieczułość, one w końcu na nowo odważają się czuć. To jest fantastyczne” – powiedziała Martyna Bunda.

***

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach zadania „Siła Słowa – literackie dialogi polsko-ukraińskie”.

Zadanie „Siła Słowa – literackie dialogi polsko-ukraińskie” zostało zrealizowane ze środków budżetu państwa (w ramach środków finansowych Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego). Wartość finansowania i całkowita wartość zadania: 227 550 PLN.